Evolucijske zavrzlame RNaze P: od katalitičke RNA do isključivo proteinskog enzima

završni rad

• Naslov (engleski): Evolutionary conundrum of RNase P: from a catalytic RNA form to a protein only enzyme form
• Autor: Katarina Radman
• Mentor: Ita Gruić-Sovulj (mentor)
• Ustanova koja je dodijelila akademski / stručni stupanj: Sveučilište u Zagrebu; Prirodoslovno-matematički fakultet; (Biološki odsjek); Zagreb
• Datum i država obrane: 2019, Hrvatska
• Znanstveno / umjetničko područje, polje i grana: PRIRODNE ZNANOSTI; Biologija

Sažetak

RNaza P je esencijalna endonukleaza koja katalizira procesiranje 5'-vodećeg slijeda
pre-tRNA. Postoje dva tipa RNaze P: RNA-ovisni enzim tj ribonukleoprotein te isključivo
proteinska RNaza P (PRORP). Oba oblika koriste sličan mehanizam katalize i prepoznavanja
supstrata te je nedavno otkriveno da isključivo proteinski oblik postoji u svim domenama
života, a ne samo kod eukariota, što je dovelo do pitanja zašto su oba oblika RNaze P opstala i
koji je oblik onda zapravo ancestralni. Istraživanja komponenti ribonukleoproteinskog oblika
RNaze P otkrila su da osim što ovaj enzim ima ulogu katalize procesiranje pre-tRNA, njegove
podjedinice sudjeluju u mnogim drugim biokemijskim procesima koji su bitni za normalno
funkcioniranje stanice zbog čega je njegov opstanak u stanici esencijalan. RNP oblici RNaze
P u svim domenama života imaju visoko očuvano aktivno mjesto katalize, za razliku od
PRORP oblika koji ne dijele nikakvu sličnost. Ove činjenice ukazuju na to da je RNP oblik
ancestralni, a da su PRORP oblici kasnije neovisno konvergentno evoluirali. Evolucijska priča
RNaze P veoma je kompleksna i postoje mnoga nagađanja kako se odvijala, no pravi odgovor
još uvijek ostaje enigma

Sažetak (engleski)

RNase P is an essential endonuclease responsible for catalyzing 5’ end maturation of
pre-tRNAs. Two types of RNase P enzymes exist: RNA-dependent enzymes
(ribonucleoproteins) and protein-only RNase Ps (PRORP). A recent discovery that both types
of RNase P exist in all domains of life and that both types use a similar mechanism for catalysis
and substrate recognition, inspires questions relating to the ancestral form of RNase P as well
as to the reasoning for retention of both types in contemporary organisms. The protein
components of RNA-dependent enzymes are not only involved in the catalyzes of 5' end
maturation but they also play an important role in various biochemical processes in the cell.
This may provide a plausible explanation why the retention of these proteins is essential. The
active site of the RNA-dependent type of RNase P is universally conserved in all domains of
life, unlike the active site of the protein only types of RNase P which greatly varies. This
suggests that the RNA-dependent type of RNase P is the ancestral form and that the diverse
PRORP forms convergently evolved afterwards. The evolutionary story of RNase P is very
complex and there are many speculations on how RNase P evolved but the real answer is still
not clear.

• Ključne riječi: RNaza P; evolucija
• Jezik: hrvatski
• URN:NBN: urn:nbn:hr:217:926184
• Studijski program: Naziv: Molekularna biologija; Vrsta studija: sveučilišni; Stupanj studija: preddiplomski; Akademski / stručni naziv: sveučilišni/a prvostupnik/prvostupnica (baccalaureus/baccalaurea) molekularne biologije (univ. bacc. biol. mol.)
• Vrsta resursa: Tekst
• Način izrade datoteke: Izvorno digitalna
• Prava pristupa: Otvoreni pristup
• Datum i vrijeme pohrane: 2019-10-25 07:20:01