| Sažetak | U procesu transformacije neke vrste u novu tijekom vremena ili u procesu nastanka dvije ili više vrsta od jedne, ekološka specijacija, koja se definira kao proces pomoću kojega barijere u protoku gena evoluiraju između populacija, kao rezultat ekološki bazirane divergentne selekcije između okoliša, zadnjih je 15-20 godina intenzivno istraživana. Brojni čimbenici, kao što su ishodište prirodne divergentne selekcije, oblik reproduktivne izolacije i genetički mehanizam koji povezuje divergentnu selekciju s reproduktivnom izolacijom, u središtu su takvih istraživanja, koja su sve brojnija. Nekoliko čimbenika je do sada dobro ustanovljeno. Znamo da se proces događa u prirodi, razumijemo aspekte svakog od tri glavna čimbenika ekološke specijacije. Različite forme reproduktivne izolacije otkrivaju da većina evoluira kao rezultat divergentne selekcije, uključujući forme kao reproduktivna i postfertilizacijska izolacija, koje nisu same po sebi ekološke. Također je poznato da brojne forme mogu djelovati istovremeno tijekom ekološke specijacije, a poznati su i primjeri specijacije tijekom simpatrije, parapatrije i alopatrije. Ekološka specijacija se može pojaviti unutar bilo kojeg geografskog razmještaja (rasporeda) populacije, a isto tako uslijed višestrukih geografskih čimbenika, gdje se kod nekih divergencija pojavljuje u alopatriji, a kod nekih u obliku protoka gena. Postoje dokazi da se divergencija pojavljuje najlakše kada je brzina (učestalost) protoka gena slaba. Posljedica svega toga je biološka raznolikost koja objašnjava kako ekološki procesi utječu na evoluciju, ali i kako evolucija utječe na ekologiju. Unatoč tome, malo se zna o kompleksnosti genomske osnove ekološke specijacije. Naše razumijevanje utjecaja ekološke specijacije, integrirane sa molekularnom, populacijskom i kvantitativnom genetikom, zasada nam pruža samo mali uvid u složenost prirodnih procesa. |
| Sažetak (engleski) | In the process of transformation of one species to another, ecological speciation (which is defined as a process with which the barriers in the gene flow evolve inbetween generations), as a result of ecologically based divergent selection between evironments, has been intensively researched in the last 15-20 years. Numerous factors, as are the origins of natural divergent selection, the form of reproductive isolation and the genetic mehanism which binds divergent selection with reproductive isolation, are in the center of those researches, which are getting more numerous every day. Several factors are for now well established. We know that the process occurs in nature, we understand the aspects of each of the three main factors of ecological speciation. Various forms of reproductive isolation reveal that most evolve as a result of divergent selection, including forms such as postmating and reproductive isolation, which are not inherently ecological. It is also known that many forms can operate simultaneously during ecological speciation, and there are well-known examples of speciation in sympatry, parapatry and allopatry. Ecological speciation can occur within any geographical distribution of the population, and also due to multiple geographic factors, where some divergence appears in allopatry, and some in the form of gene flow. There is evidence that divergence occurs most easily when the speed (frequency) of gene flow is low. The consequence of all this is biodiversity that explains how ecological processes influence the evolution, and how evolution affects ecology. Despite this, little is known about the complexity of the genomic basis of ecological speciation. Our understanding of the influence of ecological speciation, integrated with molecluar, populational and quantitative genetics gives us, for now, just a small insight in the complexity of natural processes. |
